Nếu đã từng xem qua những bộ phim hành động Mỹ, chắc hẳn bạn sẽ để ý trong những tình huống cấp bách (cầu cứu sự giúp đỡ hay nhờ giúp đỡ tìm kiếm/ cung cấp thông tin…), những nhân vật trong phim sẽ sử dụng một thiết bị gọi là "điện thoại vệ tinh" để có thể liên lạc với bất kỳ ai họ muốn.
Những "thiết bị vệ tinh" này thường được sử dụng trong quân đội hay trong những chiến dịch cứu hộ tại các địa điểm cực kỳ hiểm trở - nơi sóng điện thoại thông thường không thể tiếp cận được.
Điện thoại vệ tinh là gì ?
Điện thoại vệ tinh là một thiết bị cầm tay hỗ trợ người dùng trong việc liên lạc (thông qua cuộc gọi thoại hoặc tin nhắn ngắn) bằng cách kết nối với các trạm vệ tinh xoay quanh quỹ đạo thay vì sử dụng sóng từ các trạm phát sóng mặt đất.
Những chiếc điện thoại vệ tinh phổ biến hiện nay thường có kích thước lớn và cồng kềnh hơn nhiều so với các thiết bị di động thông thường và đa số thường được trang bị một dải ăn ten dài (có thể gập lại được) để bắt được sóng vệ tinh một cách chính xác nhất. Khác với điện thoại di động, vùng phủ sóng của điện thoại vệ tinh phần lớn sẽ phụ thuộc vào cấu trúc hệ thống bên trong của nó, quyết định khu vực kết nối sẽ là một vùng cụ thể hay toàn bộ hành tinh.
Tùy thuộc vào cấu trúc của hệ thống, khu vực phủ sóng có thể bao gồm toàn bộ Trái đất hoặc chỉ những vùng nào đó.
Điện thoại vệ tinh rất phong phú. Những điện thoại vệ tinh đầu tiên có kích thước và khối lượng như điện thoại di động cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990 nhưng thường có anten xếp lại được. Gần đây, điện thoại vệ tinh cũng có kích thước tương tự như điện thoại di động thông thường. Điện thoại vệ tinh thường được dùng phổ biến trong các cuộc thám hiểm đến những vùng xa xôi nơi không có phủ sóng điện thoại di động.
Những loại cố định, chẳng hạn như loại dùng trên boong tàu, có thể bao gồm phần điện tử có thể gắn trên một giá đỡ và một anten vi ba xoay được để có thể tự động dò vệ tinh. Điện thoại vệ tinh nổi tiếng là thu sóng yêu trong nhà mặc dù có thể thu sóng ở một mức nào đó gần cửa sổ hoặc trên tầng cao nhất của tòa nhà nếu mái tòa nhà mỏng. Nó có đầu kết nối với anten ngoài, anten này thường được lắp đặt trên tàu xe hoặc tòa nhà. Nhiều hệ thống cho phép dùng bộ lặp cũng như trong hệ thống điện thoại di động.
Độ trễ thời gian (lag)
Một trong những nguyên nhân nổi bật khiến điện thoại vệ tinh không phải là lựa chọn hàng đầu của người dùng thông thường đó là độ trễ thời gian khá lớn. Chúng thường được kết nối với nhau hay với điện thoại di động hoặc cố định thông qua các vệ tinh địa tĩnh, có độ cao khoảng 30.000 km so với bề mặt Trái Đất, vì vậy, vấn đề về độ trễ trong khi kết nối là không thể nào tránh khỏi.
Trong khi một số người, trong những trường hợp nhất định có thể chấp nhận được vấn đề này, thì những người dùng thông thường – đặc biệt là những ai thường hay giao tiếp thông qua gọi thoại – thì khó có thể chịu đựng được tình trạng độ trễ lớn và luôn luôn xảy ra như vậy.
Giá cước cuộc gọi
Có một vấn đề rõ ràng rằng, việc chế tạo, quá trình phóng và duy trì những vệ tinh địa tĩnh này trên quỹ đạo phải cần đến một số tiền cực kỳ khổng lồ, do đó việc chi trả cho lượng băng thông hạn chế mà những tập đoàn chủ quản cung cấp sẽ khá tốn kém. Cụ thể, chi phí thực hiện một cuộc goi từ điện thoại vệ tinh đến điện thoại di động hay điện thoại cố định giao động trong khoảng 0,15 – 2 đô la (khoảng 46.000 đồng Việt Nam) mỗi phút. Nếu gọi từ điện thoại cố định đến điện thoại vệ tinh, số tiền còn cao hơn thế nữa. Vì vậy, điện thoại vệ tinh sẽ không phải là một lựa chọn khôn ngoan cho những người dùng phổ thông.
Không chỉ cước cuộc gọi, mà ngay đến giá thành của chiếc điện thoại vệ tinh cũng không hề rẻ chút nào. Mặc dù có thể sở hữu ngay cho mình điện thoại vệ tinh phiên bản chuẩn ở mức giá 200 đô, tuy nhiên đổi lại là một thiết bị có kích thước khá to và cồng kềnh. Hoặc có thể bỏ ra một số tiền lớn hơn để mua điện thoại vệ tinh hiện đại, với kích thước đã được thu gọn đáng kể, tuy nhiên vẫn khá dày và lớn hơn những chiếc smartphone mà chúng ta thường sử dụng ngày nay.
Một số vấn đề về kết nối
Mặc dù có phạm vi kết nối gần như toàn cầu, tuy nhiên chất lượng của các cuộc gọi qua điện thoại vệ tinh đôi khi bị ảnh hưởng do các vệ tinh địa tĩnh có giới hạn bao phủ liên quan đến vĩ độ. Vùng bao phủ chỉ trải dài từ 70 độ về phía Bắc đến 70 độ về phía Nam tính từ đường xích đạo, vì vậy làm tăng khả năng nhiễu từ các nguồn hoạt động trong cùng một dải tần số.
Ngoài ra, khác với việc sử dụng điện thoại thông thường, người dùng điện thoại vệ tinh phải ra ngoài và đứng dưới bầu trời để việc kết nối giữa thiết bị và vệ tinh không bị cản trở, nhằm thu được tín hiệu tốt nhất. Đây là điều khá bất tiện đối với những người dùng phổ thông, khi họ chỉ muốn nằm ở nhà, vừa xem tivi vừa tán gẫu với bạn bè của mình mà không cần phải để ý nhiều đến vấn đề kết nối.
Dùng trong thiên tai, thảm họa
Hầu hết mạng điện thoại di động thông thường hoạt động gần mức khả năng lúc bình thường và mạng quá tải khi có sự kiện khẩn cấp lan rộng trong khi đó thông tin liên lạc là cần thiết. Điều này đã xảy ra vào sự kiện 11 tháng 9, động đất Hawaii, bão Katrina, sập cầu Minnesota 2007.
Mặc khác, anten và mạng điện thoại di động có thể bị tàn phá. Điện thoại vệ tinh có thể tránh được vấn đề này và trở lên thiết yếu trong thảm họa.
